در حوزه سنجش شخصیت شیوه های مختلفی مثل مصاحبه، مشاهده، خودگزارشی ها و سنجش برون فکن وجود دارد. در این مقاله ما به 3 ابزار طلایی سنجش شخصیت می پردازیم. این 3 پرسشنامه شخصیتی جزء پرسشنامه‌های عینی شخصیت بوده که به صورت خودگزارشی اطلاعات جامعی را از ساختار شخصیت فرد ارائه می کند. 

بهترین ابزارهای سنجش شخصیت

ما به ترتیب به معرفی نسخه سوم پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا (MMPI-3)، نسخه چهارم پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون (MCMI-IV) و پرسشنامه سنجش ابعاد آسیب شناسی شخصیت (DAPP-BQ) که از آسیب روانی تا اختلال شخصیت و در نهایت ابعاد آسیب‌شناسی شخصیت را مورد ارزیابی قرار می دهد، می‌پردازیم.

با ما باشید...


نسخه سوم پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا  MMPI-3

MMPI-3 جدیدترین و به روزترین ابزار سنجش شخصیت در زمینه سلامت روان ،روانشناسی، روانپزشکی، پزشکی قانونی، امنیت و سلامت عمومی است. این آزمون مطابق با بروزترین ملاک های تشخیصی در سال 2021 توسط بن پورات و تلگن (موسسه سنجش پیرسون) بر روی 16620 نفر در گروه سنی 18 و بالاتر، طراحی، تدوین، استاندارد و عرضه شده است.

MMPI-3 با تکیه بر تاریخچه ابزارهای MMPI و ویژگی های مطلوب روانسنجی، همچنان تنها ابزار سرآمد سنجش روانشناختی می باشد.

پیشنهاد می‌کنیم بخوانید: آشنایی با پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا-MMPI-3 

آیتم‌ها و مقیاس‌های جدید و به روز شده MMPI-3

از 335 سوالی که MMPI-3 را تشکیل داده اند، 72 سوال جدید و 24 سوال به روز شده اند تا با زبان امروزی سنجش روانشناختی تراز شوند. با مجموع 52 مقیاس ، که مقیاس های موجود در نسخه MMPI-2RF بهینه شده و مقیاس های جدیدی برای سنجش شخصیت در MMPI-3 اضافه شده است که عبارتند از:

  • مقیاس تناقض پاسخ های ترکیبی
  • مشکلات خوردن
  • اجبارگری
  • تکانشگری
  • خود بزرگ شماری


ساختار MMPI-3

مقیاس‌های روایی:

  •     مقیاس تناقض پاسخدهی های ترکیبی
  •     مقیاس تناقض پاسخ های متغیر
  •     مقیاس تناقض پاسخ های ثابت
  •     پاسخ های نامتداول
  •     پاسخ های آسیب شناسی روانی نامتداول
  •     پاسخ های نامتداول جسمانی
  •     مقیاس روایی علائم
  •     مقیاس سوگیری
  •     پرهیزکاری نامتداول
  •     صحت سازگاری

مقیاس‌های سطح بالا:

  •     نارسایی هیجانی/ درونی سازی
  •     نارسایی تفکر
  •     نارسایی رفتاری/ برونی سازی

مقیاس‌های بالینی بازسازی شده:

  •     ضعف روحیه
  •     شکایات جسمانی
  •     هیجان مثبت پایین
  •     رفتار ضد اجتماعی
  •     عقاید گزند و آزار
  •     هیجانات منفی مختل کننده
  •     تجارب عجیب و غریب
  •     فعالیت های هیپومانیک

مقیاس‌های مشکلات ویژه:

  • شناختی/جسمانی
  • ناخوشی و بی حالی
  • شکایات عصب شناختی
  •  مشکلات خوردن
  • شکایات شناختی

درونی سازی:

  •     عقاید مرگ/خودکشی
  •     درماندگی/ ناامیدی
  •     خودتردیدی
  •     ناکارآمدی
  •     استرس
  •     نگرانی
  •     اجبارگری
  •     تجارب مرتبط با اضطراب
  •     عصبانیت ناگهانی
  •     ترس های محدود کننده رفتار

برونی سازی:

  •     مشکلات خانوادگی
  •     مشکلات سلوکی نوجوانی
  •     سوءمصرف مواد
  •     تکانشگری
  •     فعال سازی
  •     پرخاشگری
  •     بدبینی

مقیاس‌های درون فردی:

  •     خود بزرگ شماری
  •     سلطه گری
  •     عدم پیوندجویی
  •     اجتناب اجتماعی
  •     کمرویی

مقیاس‌های پنجگانه آسیب‌شناسی روانی شخصیت:

  •     پرخاشگری هدفمند
  •     روان­ پریشی
  •     بی بند و باری
  •     هیجانت منفی/ روان ­نژندی
  • هیجانات مثبت پایین/ درون گرایی


نمونه گزارش نسخه سوم پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا-MMPI-3

این پرسشنامه عینی شخصیت با رویکرد ارزیابی آسیب‌های روانی و شخصیتی، علاوه بر تشخیص آسیب‌های روانی به غربالگری اختلالات شخصیت در نیمرخ آسیب‌شناسی شخصیت می‌پردازد که با مشاهده برافراشتگی در این مقیاس‌ها به اجرای نسخه چهارم پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون (MCMI-IV) در جهت تشخیص اختلال شخصیت و سندرم‌های بالینی آزمودنی مبادرت می‌ورزیم. 



نسخه چهارم پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون MCMI-IV

نسخه چهارم سیاهه چندمحوری بالینی میلون (2015) دارای 195 سؤال است و می­‌تواند 30 مقیاس را در راستای ارزیابی اختلالات و عوارض شخصیت، ارائه کند. با تأکید بر روایی محتوایی این ابزار میتوان به 5 حیطه مقیاس های روایی یا شاخص های بهسازی، سبک های شخصیتی یا الگوهای بالینی شخصیت، سبک‌های شدید شخصیتی یا آسیب­ شناسی شخصیتی شدید، سندرم های بالینی و سندرم های شدید بالینی اشاره نمود. 

این ابزار از روایی و اعتبار مطلوبی برخوردار است و در گروه­‌های بالینی دارای روایی تشخیصی است. حیطه‌ها و مقیاس­‌های این ابزار به شرح زیر مطرح می شوند:


ساختار MCMI-IV

مقیاس‌های روایی یا شاخص‌های بهسازی شامل:

  • روایی
  •  تناقض
  •  افشاگری
  •  مطلوب نمایی
  • بد نمایی

سبک‌های شخصیتی یا الگوهای بالینی شخصیت:

  • اسکیزوئید
  •  اجتنابی
  •  مالیخولیا
  •  وابسته
  •  نمایشی
  •  آشوبگر
  •  خودشیفته
  •  ضداجتماعی
  •  دیگر آزار
  •  اجباری
  •  منفی ­گرایی (منفعل- پرخاشگری)
  •  خودآزار

سبک‌های شدید شخصیتی یا آسیب‌­شناسی شخصیتی شدید:

  • اسکیزوتایپال
  • مرزی
  • پارانوئید 

سندرم‌های بالینی:

  • اضطراب فراگیر
  •  عوارض جسمانی
  •  طیف دوقطبی
  •  افسردگی با ثبات 
  •  مصرف الکل
  • مصرف مواد
  •  استرس پس از سانحه

سندرم‌های شدید بالینی:

  •  طیف اسکیزوفرنیک
  •  افسردگی اساسی
  •  هذیانی  


نمونه گزارش نسخه چهارم پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون-MCMI-IV

این پرسشنامه عینی شخصیت؛ شاهکار آخر تئودور میلون به ارزیابی سبک‌های شخصیتی (هنجاری)، تیپ‌های شخصیتی و اختلالات شخصیت می‌پردازد که مبتنی بر نظریه قطب‌های شخصیتی میلون می‌باشد. 

پس از تشخیص سبک شخصیت، تیپ شخصیت یا اختلال شخصیت در آزمودنی در جهت شناسایی ابعاد آسیب‌شناسی شخصیتی وی به اجرای پرسشنامه سنجش ابعاد آسیب شناسی شخصیت (DAPP-BQ) پرداخته خواهد شد. 

پرسشنامه سنجش ابعاد آسیب‌شناسی شخصیت DAPP-BQ

«سنجش ابعاد آسیب­ شناسی شخصیت» به­ عنوان ابزاری شناخته می­‌شود که سنجش مطلوب و جزئی ‌نگر از اختلالات شخصیت را برای روان­شناسان، روان­پزشکان و دیگر متخصصین ارائه می ­دهد. این ابزار به گونه‌ه­ای طراحی شده است که بتواند اقدام راحت و کاربردی را در راستای سنجش فراگیر از ابعاد بنیادین اختلالات شخصیت ارائه کند. 

علاوه بر آن، این ابزار می­ تواند صفت­‌های شخصیتی مرتبط با زمینه‌های بالینی را ارزیابی کند و با تلفیق داده‌های بالینی از ابعاد بنیادین اختلالات شخصیت و صفت­‌های شخصیتی مرتبط با زمینه­‌های بالینی، به صورت کمی و جزئی‌نگر ابعاد هر گونه آسیب­‌شناسی روانشناختی در حیطه‌­های شخصیت را مشخص نماید.

هر چند که این ابزار در راستای سنجش اختلالات شخصیت در نمونه­‌های بالینی طراحی شده است ولی به علت اینکه ابعاد آسیب شناسی شخصیت را مدنظر قرار داده و با صفت ­های شخصیتی مرتبط بازمینه ­های بالینی ساختارسازی شده است، از آن می­توان برای سنجش طیف وسیعی از مراجعین به مراکز مشاوره و کلینیک­‌های درمان روان­شناختی استفاده به عمل آورد. 

با تأکید بر بهسازی مفاهیمی که در زمینه ‌های اختلالات و آسیب­‌شناسی شخصیت انجام گرفته است، این ابزار برای متخصصین در زمینه‌های بالینی مفیدتر شده و آن­ها می‌­توانند برای فهم، توصیف و درمان اختلالات و آسیب‌شناسی شخصیت از آن استفاده به عمل آورند.

مقیاس های پرسشنامه سنجش ابعاد آسیب‌شناسی شخصیت:

  • بی ثباتی عاطفی
  • اضطراب گری
  • قساوت گرایی
  • بی نظمی شناختی
  • اجبارگری
  • مشکلات سلوکی
  • مشکلات هویت
  • دلبستگی ناایمن
  • مشکلات صمیمیت
  • پیوندگرایی پایین
  • خودشیفتگی
  • منفعل گرایی
  • طردشدگی
  • بیان هیجانی محدود
  • خودآسیب گری
  • محرک جویی
  • مقابله گرایی
  • بدبینی
  • مقیاس روایی

نمونه گزارش پرسشنامه سنجش ابعاد آسیب شناسی شخصیت-DAPP-BQ

در نهایت با تاکید بر سنجش آسیب شناسی روانی، اختلالات شخصیت و ابعاد آسیب‌شناسی شخصیت، می‌توان عنوان کرد که این 3 پرسشنامه عینی شخصیت می‌تواند از غربالگری، تشخیص و شناسایی آسیب‌های روانی، سبک‌های شخصیت، تیپ‌های شخصیت، اختلالات شخصیت و ابعاد شخصیت به متخصصین بالینی و سنجش روانشناختی در درمان و مداخلات بالینی و روانپزشکی کمک نماید.


این 3 پرسشنامه عینی شخصیت در مجموعه سای‌تیما و توسط تیم تخصصی مراحل استانداردسازی را طی کرده و دوره‌های آموزشی آن در حال برگزاری می‌باشد.